OVERCLOCKİNG

Overclocking için kısaca, Cpu'yu üzerinde yazan Mhz.'den daha fazlasında çalıştırmaya zorlamak diyebiliriz. Bu yazıda amacım overclocking'in arkasındaki mantığı ve işleyiş tarzı hakkında bilgi vermek, yoksa hangi CPU en iyi overclock olur, şu CPU, şu Mhz.'de çalışırı anlatmak değil. Ayrıca bu yazının 1999 yılı Şubat ayı içinde yazıldığını unutmamalı ve örneklerin oldukça eski olmasını yadırgamamalısınız.

Tabi bazı CPU'ların overclock için daha avantajlı olduğunu kabul etmemek mümkün değil. Başarılı bir overclocking için pek çok parametre önemli tabiki kaliteli bir anakart ve SDRAM'e ihtiyaç olduğunu söylememe gerek yok. Çünkü artık overclock'ların çoğu 100mhz. ve üstündeki FSB frekansları ile oynayarak yapılıyor. Kaliteli bir anakart ve hızlı (100Mhz.'lik ramler hakkında çok tartışıldı ama 100Mhz ve biraz üstündeki hızlar için, (8ns'lerin çoğunun 125Mhz.'de çalışabildiği düşünülürse.) 8ns. yeterli denebilir. Tabi burda sadece ns.'nin önemli olmadığı unutulmamalı ama teorik olarak yeterli) SDRAM kullanmanın önemi burda  ortaya çıkıyor. Günümüzde CPU'ların hızı iki değişken vasıtası ile ayarlanıyor. Bunlardan biri bus frekansı (Front Side Bus) ve bu frekansı çarpacak bir oran (Ratio) Bu değişkenler günümüzde hemen hemen her anakartta, FSB için 66,75,83,100,103,112,133 ...... ve Ratio için x2.5 , x3 , x3.5 , x4 , x4.5 , x5 ...... şeklide. Tabi anakartların markalarına göre bu frekans ve çarpan sabitleri çeşitlilik gösterir. Bazı anakarlar ara frekansları ve daha büyük çarpım oranlarını desteklemektedirler. FSB ve Ratio'daki değişiklikler makinanızın CPU hızını , FSB frekansını , PCI Bus frekansını, AGP Bus frekansını kısaca makinanızdaki hemen hemen tüm frekans değerlerini etkiler. Örneğin siz FSB frekansını 75Mhz. yükselttiğinizde aynı zamanda PCI Bus frekansınıda 33mhz.den yaklaşık  37.5Mhz.'e taşımış olursunuz, bu 83Mhz'de yaklaşık 41.6Mhz olur buda PCI Bus'ınızıda overclock ettiğiniz manasına gelir, tamam 41.6Mhz'de PCI kartlar daha hızlı çalışır ama bu bazı kartlarda sekronizasyon problemlerine sebeb olabilir ve özellikle eski SCSI kartlarda bu frekansda genellikle problem çıkar. Ama 100Mhz. ve üstündeki frekanslarda PCI frekansı 1/3'le çarpılarak kullanıldığından PCI Bus normali olan 33.3Mhz.'e döner. Ayrıca AGP frekansınıda 66Mhz.'de sabit tutmak için anakartlarda AGP frekansı için 1/1 , 2/3 gibi çarpım oranları bulunur. Bu bilgilerden ve kısa bir hatırlatmadan sonra.

Şimdi sıra bu değerleri overclocking için nasıl değiştirebileceğimize geldi. Bazı anakartlarda FSB ve Ratio anakart üstündeki jumper'lar vasıtası ile değiştirilir. Bu jumperların konumlarının hangi manalara geldiği anakartların kitapçıklarında açıklanmıştır ve çoğu anakartda, kartın üzerinde de bu değerler yazar. Bazı anakartlarda da bu değerler BIOS'dan değiştirilebilir.(SoftMenu^TM) Buda makinanızı her seferinde açmaktan kurtardığı için oldukça iyi bir lüks, ayrıca BIOS'dan Vcore (Cpu çekirdeğinin çalışma voltajı)'da çok küçük basamaklarla yükseltilebilir yada azaltılabilir.  Overclock edilmiş Cpu'larda core voltajını biraz arttırmak stabiliteyi oldukça arttırdığından bu ayar çok önemlidir. Ancak yeni anakartlarda Cpu'lar autodetect olduğundan Vcore için jumper yada herhangi bir ayar bulunmamakta. (benim anakartımdaki gibi ) Birde overclocking için yardımcı araçlar var. Mesela FSB'yi anakartınız jumper'lıda olsa, makinanın içini açmadan değiştirmenize izin veren SoftFSB ve denediğiniz değerlerin doğruluğunu ve CPU tipini anlamak içinde WcpuId oldukça iyi yardımcılar. SoftFSB'de doğru PLL-IC'yi seçmek için tabloyu kullanabilirsiniz. SoftFSB nin güzel yanı W98 yada NT'de çalışması, ve makinayı yeniden başlatmaya gerek duymaması. Ayrıca otomatik CPU tanıyan anakartlarda da çekirdek voltajını ayarlamak için bazı yollar var ama bunlar CPU soketinden bazı bacaklar ile donanımsal olarak oynamak gerektiğinden oldukça sakıncalı.

Bir diğer önemli konuda soğutma işlemciler öngörülen Mhz.'lerin üzerinde çalıştığında daha fazla enerji tüketiyor ve doğal olarak daha fazla ısı yayıyor. Overclock çalıştırılan CPU'larda hemen hemen her zaman ekstra soğutma yöntemleri kullanılması gerekiyor. Soğutma için profesyonel sistemler var ama sizde kendi CPU'nuzun üzerindeki Heat-Sink'e fazladan fanlar ekleyerek ısının CPU'dan uzaklaştırılmasına yardımcı olabilirsiniz. Ayrıca CPU ile heat-sink'in birbiri ile temas eden yüzeyleri arasında termal yapıştırıcı ve macunlar kullanmak ısı iletimi açısından çok önemli. Artık CPU'ların sıcaklığını termal-sensor'ler yardımıyla  BIOS'dan yada yardımcı programlarla, izlemek ve kontrol altında tutmak mümkün olduğundan overclocking sırasında oluşabilecek sıcaklık problemlerinde haberdar olmak ve önlem almak kolaylaşıyor. Bunun en ilginç örneklerini Kryotech ve 3DFXCOOL sitelerinde bulabilirsiniz. Ne kadar çok soğutursan o kadar fazla overclock edersin gibi birşey söylemek de yanlış olmaz sanırım. Ayrıca -30,-40 derece arasındaki sıcaklıklarda sistemlerin yaklaşık %30 oranında daha hızlı çalıştığını ve bazı özel server'lar için bu tür gaz soğutmalı sistemlerin kullanıldığını düşünürsek soğutmanın önemini daha iyi anlarız sanırım. Özetlersek işin FSB, Ratio ve Vcore'da çözüldüğünü anladık.Ama şimdi şöyle bir problem var.

Intel yeni nesil CPU'larında çarpan oranı için kilit koyuyor yani meşur Celeron300A örneğini verirsek, çarpan x4.5 ile kilitlenmiştir yani bunu ne x5 yapabiliriz nede x4 o zaman elimizde FSB kalıyor şimdilik bunun için bir kilit yok(ama yeni Soket370'lerden itibaren FSB'yede kilit konacağı söyleniyor.) Celeron300A ile devam edelim ilk yapabileceğimiz standart olan 66Mhz'yi 75Mhz'e yükseltmek olacaktır. Böylece 337Mhz. çıkmış olduk burda başarı oranı %100 gibi birşey ve %12.5 gibi bir Mhz artışı sağladık pek fazla sayılmaz, şimdi 83Mhz. FSB'yi deneyelim 374Mhz. gibi bir hıza ulaştık yine %25 gibi bir Mhz artışı sağladık buda fena sayılmaz çünkü 83Mhz ile CPU yanında genel sistem performansınıda bayağı yükseğe çektik.Yine başarı oranı %100 denebilir. Sırada 100Mhz. var. 100Mhz'de 450Mhz. geldik sonunda, bunda Mhz. kazancı %50 civarında oldu. 100Mhz deki ram akta - rım sızlarınıda hesaba katarsak ve ayrıca  Celeron'nun üzerindeki L2 Cache'in de FullSpeed yani 450Mhz. çalışmaya başladığını düşünürsek oldukça iyi bir ham işlem gücü elde etmiş olduk. Nitekim L2Cache'ini işlemci frekansının tam yarım hızında çalıştıran PII-450 ile hemen hemen tüm alanlarda kapışabilirsiniz ve hatta FPU ve 3D Game gibi konularda bir parça geçebilirsinizde. Celeron300A işlemçiler için genel overclock edilebilme oranları için aşağıdaki tabloya bakabilirsiniz . Bu arada anakartınız jumper'lı ise SoftFSB'yi kullanmanızı tavsiye ederim stabil bir değer yakaladıktan sonra jumper'larınızıda ona göre ayarlarsınız ve bayağı bir kasa aç kapatdan kurtulursunuz .Gene Celeron'umuza dönelim  Yüksek FSB hızlarında SDRAM in önemini bir daha tekrarlamıyorum artık. 100Mhz.'in üstündeki hızlar çoğu zaman başarıya ulaşamayacağı için pek tavsiye etmem. Ancak anakartınız destekliyorsa belki 103Mhz denenebilir. Eğer 450Mhz.'de stabilite yada hiç çalışmama gibi bir sorununuz varsa ram refresh hızını düşürmek ve Cpu çekirdek  voltajındaki küçük arttırımlar hemen hemen   her zaman işe yarar. Tabi bu arttırım küçük basalarla olmalı, gene Celeron örneğini verirsek orjinali 2.0Volt olan voltajı 2.1, 2.2Volt'a çıkarmak gibi. Zaten coğu anakart daha büyük basamaklarla arttırımlara izin vermeyecektir.

Sanırım bu örneklerle nasıl olup da olduğunu anladık.Son olarak overclock için herzaman boxed Intel Cpu kullanmanızı öneririm, çünkü Intel OEM ve boxed Cpu'larını farklı fabrikalarda üretiyor ve sanırım boxed cpu'lar diğerlerine oranla biraz daha kaliteli üretimler. Şimdilik bu kadar bundan sonraki yazıda overclocking için seçilebilecek en iyi componentleri anakart, cpu gibi ve sisteme özel overclocing yollarını anlatmaya çalışacağım.